Chabówka 2022-01-20
Lokomotywa parowa Tr202.
Lokomotywa brytyjska w Polsce oznaczona Tr202 powstała w 1946 roku. Była produkowana w Wielkiej Brytanii od 1946 roku, i na podstawie licencji w Jugosławii w okresie 1957 - 1958. Parowóz był eksploatowany w PKP w liczbie 30 egzemplarzy. Parowóz ma układ osi 1’D (oOOOO), a w Polsce mała litera „r”.
W czasie drugiej wojny światowej, w Wielkiej Brytanii opracowano i produkowano parowóz typu 9F Liberation. Należał on do ciężkich parowozów towarowych. Po wojnie lokomotywy te produkowano na zamówienie organizacji UNRRA. UNRRA (United Nations Relief and Rehabilitation Administration, Administracja Narodów Zjednoczonych do spraw Pomocy i Odbudowy) została powołana dla pomocy w odbudowie zniszczonych wojną krajów. W ramach UNRRA, UK dostarczyła około 120 lokomotyw do Europy Środkowej. Najwięcej lokomotyw dostarczono do Jugosławii. Lokomotywy pracowały w Polsce, Jugosławii, Czechosłowacji i Luksemburgu.
W 1946 roku, do Polski dostarczono 30 egzemplarzy parowozów, które oznaczono Tr202. Lokomotywy były eksploatowane w PKP do 1976 roku. W Polsce lokomotywy wykorzystywano do składów towarowych i osobowych, i dobrze spisywały się na szlakach górskich, co także zauważyły koleje jugosłowiańskie. Dobra praca podwozia lokomotywy na szlakach górskich wynikała także z mniejszej ilości osi napędowych; tylko cztery zamiast pięciu. Część obciążenia przeniesiono na przednią oś toczną opartą na wózku Bissela. W dodatku tender jest stosunkowo krótki. W efekcie cała lokomotywa ma długość zaledwie 20,06 m, i mieściła się doskonale na obrotnicach stosowanych w PKP.
Parowóz Tr202 ma odpowiednio duży kocioł. Przegrzewacz umieszczono w płomienicy i w dymnicy. Wytwarzanie pary jest na dobrym poziomie i ciśnienie jest wysokie, 16 at. System rozrządu pary jest typowy dla Brytyjczyków, a nie dla rozwiązań niemieckich, które zostały przyjęte w Polsce. Brytyjczycy do budowy parowozów wykorzystali dobrej jakości materiały. Dużo użyto stopów mosiężnych. System hamulcowy Westinghouse. Instalacja elektryczna była zamontowana już w fabryce. W budce było także oświetlenie. Wykonanie lokomotywy było bardzo staranne i lokomotywa była mało awaryjna. Lokomotywa miała także bardzo dobre zabezpieczenie antykorozyjne.
Dla porównania, parowóz Ty23, Ty37, Ty2 i Ty42 pod względem mocy są słabsze od Tr202, ale ustępują parowozowi Ty51. W PKP, parowóz Ty202 ciągnął składy towarowe o masie 1 400 ton z prędkością 60 km/h. Parowóz mógł nawet ciagnąć skład towarowy o masie 1 800 ton. Ty202 skład osobowy o masie do 400 ton, ciągnął z prędkością maksymalną 80 km/h. Lokomotywa Ty202 ma nacisk na oś o wartości 18,5 ton, co było wadą i zaletą. Ale dlatego lokomotywa nie nadawała się na drugorzędne linie kolejowe.
Wadą lokomotywy było niewłaściwe połączenie parowozu z tendrem. Przy prędkości 80 km/h lokomotywa czasami miała niespokojny bieg. Wadę tę wyeliminowano podczas remontów w ZNTK.
W Polsce lokomotywy Tr202 przeszły niewielkie zmiany. Zmieniono zaczep między parowozem a tendrem. System hamulcowy Westinghouse’a wymieniono na Knorra. Z uwagi na niski komin, ciąg kominowy był mały. Dlatego komin podwyższono.
Tr202 w skansenach.
Lokomotywa parowa Tr202-19 Nr Vulcan Foundry 5405/1946, zachowana jest w dobrym stanie i jest w skansenie Chabówka. Lokomotywa służyła w Oleśnicy. Została skreślona ze stanu w dniu 29 października 1976 roku. W 1995 roku, została przeniesiona do skansenu Chabówka.
Lokomotywa parowa Tr202-28 Nr Vulcan Foundry 5448/1946, zachowana jest w dobrym stanie i jest w skansenie Jaworzyna Śląska.
Dane T-T parowozu Tr202:
Producent fabryka Vulcan Foundry. Układ osi 1’D. Masa własna parowozu 79 550 kg. Masa służbowa parowozu 86 750 kg. Masa służbowa z tendrem 144 250 kg. Długość całkowita z tendrem 20,06 m. Wysokość 4,26 m. Średnica kół napędnych 1,45 m. Średnica kół tocznych 0,838 m. Typ tendra 25D202. Zapas wody 25 m3. Zapas węgla 9 ton. Kocioł o ciśnieniu 16 at. Powierzchnia ogrzewalna kotła 208,76 m2. Powierzchnia ogrzewalna przegrzewacza 61,3 m2. Powierzchnia rusztu 4,10 m2. Prędkość konstrukcyjna 80 km/h.
Opracował Karol Placha Hetman