Kraków 10.05.2013r.
00136a Rozdział 1.02.1936r.
Lockheed L-10 L-14
Polska PLL LOT
Samolot pasażerski, transportowy.
Konstrukcja
Lockheed L-10 Electra 1934r.
Firma Lockheed miała duże doświadczenie w budowie samolotów z kadłubami metalowymi. Jednak skrzydła były konstrukcjami z użyciem drewna. Mimo to zdecydowała się na budowę samolotu całkowicie metalowego. Powodem były zebrane doświadczenia z eksploatacji samolotów, które w swojej konstrukcji mają sporo drewna. Pożar takiej konstrukcji niemal zawsze kończył się katastrofą. Natomiast konstrukcje metalowe trudniej się zapalają. Pilot ma więcej czasu na awaryjne lądowanie. Dlatego, firma Lockheed, jako trzecia po Boeing i Douglas, zdecydowała się na budowę samolotu pasażerskiego całkowicie metalowego.
Konstrukcja całkowicie metalowa, z zastosowaniem stali i aluminium. Zastosowano układ dwusilnikowego dolnopłata. Modele samolotu, w różnych skalach, poddano badaniom w tunelu aerodynamicznym na Uniwersytecie Michigan. W wyniku tych badań postanowiono zastosować zdwojone usterzenie pionowe, które stało się pewnym wyróżnikiem firmy Lockheed.
Skrzydła proste, o brysie trapezowym z zaokrąglonymi końcami. Wznos skrzydeł 4 stopnie. Zaklinowanie pod kątem 3 stopni. Skrzydła wyposażono w lotki i klapy zaskrzydłowe. Do skrzydeł przymontowano gondole z silnikami. W skrzydłach umieszczono zbiorniki paliwa.
Kadłub o przekroju owalnym. Rozpoczyna się stosunkowo dużym nosem. Kabina załogi dwuosobowa, złożona z dwóch pilotów. Widoczność z kabiny załogi zapewnia 6 okien o płaskich, kształtem zbliżonych do prostokąta szybach. Kabina pasażerska została wyposażona w 5 okien w każdej burcie, o przekroju prostokątnym. W lewej burcie zamontowano drzwi wejściowe. W kabinie pasażerskiej umieszczono 10 miejsc pasażerskich. Każdy pasażer ma do dyspozycji indywidualne siedzenie.
Usterzenie w kształcie litery H, o stosunkowo małej powierzchni, zapewnia dobrą stabilizację. Każdy element składa się ze statecznika i steru.
Podwozie trójpunktowe z kołem ogonowym. Podwozie główne z kołami pojedynczymi, osadzonymi na widelcu, z jedną goleniom. Podwozie jest częściowo chowane, do gondoli za silnikowych. Koła dodatkowo wyposażono w błotniki. Koło ogonowe samonastawne, stałe.
Lockheed L-10 Electra SP-BGH PLL LOT. Proszę zwrócić uwagę na wielkość kadłuba w stosunku do osób na zdjęciu. Zima 1937r./1938r. Zdjęcie Narodowe Archiwum Cyfrowe.
Lockheed L-10 Electra. Kabina załogi. 1937r. Zdjęcie Narodowe Archiwum Cyfrowe.
Zespół napędowy; Samolot Lockheed L-10 Electra w pierwszej odmianie L-10 A wyposażono w dwa silniki Pratt & Whitney R-985 Wasp Junior SB o mocy 2 x 340 kW (450 KM). Odmiany tej zbudowano 101 egzemplarzy. Inne odmiany; Electra L-10-B (18 egzemplarzy), silnik: 2 x Wright R-975-E3 Whirlwind, 340 kW (440 KM). Electra L-10-C (8 egzemplarzy), silnik: 2 x Pratt & Whitney R-1340 Wasp SC1, 336 kW (450 KM). Electra L-10-E (15 egzemplarzy), silnik: 2 x Pratt & Whitney R-1340 Wasp S3H1, 450 kW (600 KM) (wersja samolotu Amelii Earhart). Wszystkie te silniki są gwiazdowe, 9-cylindrowe, o mocy około 340 kW. Do rozruchu silników używano lotniskowego rozrusznika. Silniki współpracują z dwułopatowym śmigłem. Śmigło jest metalowe i ma zmienny skos natarcia.
Silnik Wright R-975 Whirlwind. Muzeum Lotnictwa Polskiego Czyżyny 2013r. Zdjęcie Karol Placha Hetman.
Spód samolotu Lockheed L-10 Electra PLL LOT. Widoczna sonda Pitota i anteny. Ta okrągła, to ruchoma antena radionamiernika. 1937r. Zdjęcie Narodowe Archiwum Cyfrowe.
Lockheed L-14 Super Electra
Sukces samolotu L-10 Electra spowodował kontynuację tego kierunku. W efekcie powstał samolot Lockheed L-14 Super Electra. Numer zawarty w nazwie oznaczał 14-pasażerów na pokładzie. Ogólnie pisząc, L-14 jest powiększoną odmiana L-10, choć jest to duże uproszczenie. Konstrukcję samolotu należało zaprojektować od początku. Prace prowadzono w zakładach Lockheed w Burbank. Konstruktorem prowadzącym był Don Palmer. Dużym ułatwieniem, a jednocześnie przyspieszeniem pracy, było ograniczenie badań tunelowych.
Skrzydła znacznie powiększono. Rozpiętość wzrosła o 125 cali (około 3,17 m). Powierzchnia wzrosła o około 20 %, do 551 ft2. Zastosowano zmieniony system wysuwania klap zaskrzydłowych. Teraz oprócz ruchu w dół przesuwają się w tył znacznie zwiększając powierzchnię nośną. Są to tak zwane klapy poszerzacze.
Kadłub uległ znacznemu powiększeniu. Jego długość wzrosła o 68 cali (około 1,72 m). Dzięki temu kabina pasażerska zyskała na komforcie. Co prawda nadal nie można było przybrać pozycji wyprostowanej, ale przemieszczanie się w kabinie było już naczynie łatwiejsze. W każdej burcie zamontowano 7 prostokątnych okien, plus okienka w drzwiach i tylnej części kadłuba.
Usterzenie powiększono.
Podwozie pozostało trójpodporowe z kołem ogonowym. Podwozie główne uległo znacznym zmianom. Nadal było wyposażone w jedno koło, ale całkowicie przebudowano goleń. Zlikwidowano błotniki. Podwozie całkowicie chowa się w płatowcu.
Zespół napędowy; Początkowo samolot oferowano w wersji z dwoma silnikami gwiazdowymi Pratt & Whitney R-1690 Hornet, z czasem wprowadzono możliwość zamontowania mocniejszych silników Wright R-1820 Cyclone, o mocy 2 x 567 kW. Silniki współpracowały z 3-łopatowym, metalowym, nastawnym śmigłem.
Silnik P&W R-1830 stosowane na samolotach Lockheed L-14 Super Electra. MLP Czyżyny. Zdjęcie Karol Placha Hetman.
|
Dane T-T |
|
Lockheed L-10 Electra 1934r./1937r. w PLL LOT |
Lockheed L-14 Super Electra 1937r./1938r. w PLL LOT |
|
|
Wymiary |
|
|
|
Miano |
|
R |
|
16,80 |
19,97 |
M. |
|
D |
|
11,80 |
13,52 |
M. |
|
H |
|
3,10 |
3,48 |
M. |
|
Pow. nośna |
|
42,6 |
51,2 |
M2 |
|
Masa |
Własna |
2 930 |
4 886 |
Kg |
|
|
Całkowita |
|
7 114 |
Kg |
|
|
Max |
|
7 955 |
Kg |
|
|
Ładunku |
|
|
Kg |
|
|
Paliwo |
|
|
Kg |
|
Prędkość |
Max |
325 |
402 |
Km/h |
|
|
Max |
|
|
Km/h |
|
|
Wznoszenia |
300 m/min |
|
|
|
|
Przelotowa |
306 |
|
Km/h |
|
|
Lądowania |
|
|
Km/h |
|
Zasięg |
Max |
|
|
Km |
|
|
Z ładunkiem |
1 150 |
3 420 |
Km |
|
Pułap |
|
5 910 |
6 749 |
M. |
|
Rozbieg |
Dobieg |
|
|
M. |
|
Silnik |
Typ |
Pratt & Whitney R-985 |
Wright R-1820 Cyclone |
|
|
|
Ciąg |
2 x 340 kW (2 x 450 KM) |
2 x 567 kW |
|
|
Załoga |
|
2 |
2 |
|
|
Liczba |
sztuk |
10 |
14 |
|
Lockheed L-10 Electra Zdjęcie LAC
Opracował Karol Placha Hetman